Sezon przeziębieniowy – jak radzić sobie z kaszlem i gęstą wydzieliną z dróg oddechowych?

Czym jest i skąd się bierze flegma?

Flegma to zwyczajowe określenie wydzieliny w drogach oddechowych. Najczęściej mówimy o niej w kontekście zalegania w gardle lub w dolnych drogach oddechowych (oskrzelach). Medycznym zamiennikiem słowa „flegma”, oprócz po prostu wydzieliny, jest także plwocina. Skoro już wiemy, czym jest, zastanówmy się, skąd się bierze flegma w gardle i innych odcinkach układu oddechowego. Upraszczając, w wyniku poszerzenia i zwiększenia przepuszczalności drobnych naczyń krwionośnych błony śluzowej, dochodzi do nadmiernego przesączania wody i wydzielania śluzu. Taka sytuacja ma miejsce w różnych schorzeniach układu oddechowego, ale nie tylko. W dalszej części artykułu wymieniamy konkretne choroby z obecnością flegmy.

Objawy zalegającej wydzieliny w gardle

Zalegająca flegma w gardle lub w płucach niemal zawsze da o sobie znać w postaci mokrego kaszlu. Jest to mechanizm obronny, którego celem jest jej pozbycie się. Tylko „pusty” tzn. wypełniony jedynie powietrzem układ oddechowy ma szanse sprawnie działać. Flegma na wysokości krtani przeszkadza w prawidłowej pracy strun głosowych i objawi się chrypką, zmianą brzmienia głosu, pogorszeniem zdolności głosowych albo nawet chwilowym bezgłosem. Podobnie z wydzieliną w gardle, czy nosie, które także pełnią istotne funkcje w brzmieniu naszego głosu. Można się o tym przekonać, zatykając na chwilę nos podczas mówienia. Z racji tego, że krtań znajduje się w bliskim sąsiedztwie przewodu pokarmowego, możemy mieć uczucie zalegającej flegmy w przełyku. Przedostawanie się jej w tym kierunku, poprzez połykanie, to jeden z prawidłowych mechanizmów oczyszczania dróg oddechowych.

Przyczyny wydzieliny zalegającej w gardle

Najczęstszym powodem są wirusowe infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych. Mówiąc o częstotliwości zachorowań, na prowadzenie zdecydowanie wysuwa się przeziębienie. Katar spływający z nosa będzie dawał uczucie flegmy w gardle, a nawet niższych piętrach dróg oddechowych. Podczas grypy i wirusowego albo bakteryjnego (np. angina) zapalenia gardła także doświadczymy takiego odczucia. Idąc w dół układu oddechowego, zapalenie, niezależnie od patogenu wywołującego, tchawicy, krtani, oskrzeli, a nawet płuc również może powodować nadprodukcję wydzieliny. Kaszląc, powodujemy jej przemieszczanie się wzwyż, a to wywołuje nieprzyjemne odczucie w gardle.

 

Oprócz infekcji flegma towarzyszy przewlekłemu zapaleniu oskrzeli u palaczy papierosów (POChP), rozstrzeni oskrzeli albo astmie. Poza tym organizm produkuje ją, gdy do dróg oddechowych trafi ciało obce albo zanieczyszczenia powietrza, np. pyły, różne związki chemiczne. Mokry kaszel, a więc nadmiar wydzieliny w drogach oddechowych, może być objawem chorób narządów pozornie zupełnie ze sobą niepowiązanych. Przykładem jest niewydolność serca albo refluks żołądkowo-przełykowy.

 

Leczenie wydzieliny w drogach oddechowych – dobre praktyki

Pomysły na to, jak pozbyć się flegmy to tak naprawdę sposoby leczenia mokrego kaszlu. Zwykle tę przykrą dolegliwość udaje się wyleczyć na własną rękę, domowymi sposobami i lekami dostępnymi w aptece bez recepty. Niektóre sytuacje, o czym piszemy poniżej, będą jednak wymagać konsultacji z lekarzem. Oprócz właściwego leczenia powinniśmy też starać się zapobiegać infekcjom, a tym samym powstawaniu flegmy. W sezonie jesienno-zimowym kluczowe znaczenie ma tutaj ubiór adekwatny do warunków pogodowych, koniecznie noszenie czapki i ciepłego szalika. Zadbajmy też o zróżnicowane posiłki, w miarę możliwości bogate w warzywa i owoce, źródło witamin i minerałów wspierających odporność.

Leczenie wydzieliny w drogach oddechowych – domowe sposoby

Pierwszą czynnością, którą powinniśmy wykonać, czując galaretowatą wydzielinę w gardle, jest sprawdzenie poziomu wilgotności powietrza w domu bądź mieszkaniu. Jeśli tego nie kontrolujemy, w sezonie grzewczym możemy sobie stworzyć istną Saharę. Suche powietrze dodatkowo zagęszcza flegmę, przez co jeszcze trudniej się jej pozbyć.  Optymalna temperatura w pomieszczeniu mieszkalnym to 20-22˚C, a w sypialni nawet 18˚C. Natomiast optymalna wilgotność dla człowieka to 40-60%¹.

W walce z wydzieliną świetnie sprawdzą się inhalacje z soli fizjologicznej albo hipertonicznej. Istotne jest także dobre nawodnienie organizmu. Zarówno inhalacje, jak i picie dużej ilości płynów wpływają na rozrzedzenie flegmy, co ułatwia jej odkrztuszanie. Po inhalacjach warto oklepywać plecy w kierunku od dołu do góry. Wspomagająco można też sięgnąć po herbatkę z tymianku.

Apteczne metody na wydzielinę w drogach oddechowych

Jednym z dostępnych bez recepty preparatów na flegmę jest karbocysteina. Powoduje, że wydzielina jest mniej lepka i bardziej płynna, przez co łatwiej ją usunąć z dróg oddechowych podczas kaszlu (ma tzw. działanie mukolityczne). Podczas stosowania tego środka trzeba pamiętać o przyjmowaniu większej niż zwykle ilości płynów. Karbocysteiny nie należy brać krócej niż 4 godziny przed snem, bo efektem jej działania jest nasilenie się kaszlu (aby odkrztusić wydzielinę), czego chcemy uniknąć w  czasie przeznaczonej na odpoczynek nocy.

Kiedy udać się do lekarza?

Kaszel to nie zawsze tylko nieprzyjemna dolegliwość. Czasami może oznaczać poważną chorobę, nawet nowotwór płuc. Do lekarza należy udać się wówczas, gdy utrzymuje się dłużej niż 8 tygodni. Spełnia wtedy definicję kaszlu przewlekłego, którego przyczyną zwykle nie jest błaha infekcja wirusowa. Z wizytą nie wolno także absolutnie zwlekać, gdy flegma przybiera zabarwienie krwi, kaszel wywołany został za aspirowaniem ciała obcego do dróg oddechowych i nie udało się go odkrztusić, a także, gdy odczuwamy duszność. Badania, które lekarz może zlecić w celu postawienia diagnozy, to: RTG, tomografia komputerowa, a nawet rezonans magnetyczny klatki piersiowej, posiew plwociny, bronchoskopia i badania z krwi.

Powiązane artykuły:

Czym jest i dlaczego powstaje flegma? >>

Problem z zalegającą wydzieliną >>

Sezon przeziębieniowy - jak radzić sobie z kaszlem i mokrą wydzieliną >>

Piśmiennictwo: